Είναι πλέον κοινό μυστικό ότι η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στην παιδική παχυσαρκία σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η συχνότητα της παχυσαρκίας στα Ελληνόπουλα ηλικίας 6-11 ετών φτάνει το 54% και στους εφήβους ηλικίας 12-17 ετών αγγίζει το 40%. Τι είναι αυτό που άλλαξε τις τελευταίες δεκαετίες και συνέβαλλε στην αύξηση αυτή; Ποιες είναι πραγματικά οι επιπτώσεις της παχυσαρκίας; Και ποια είναι τα μέτρα που καλείται να πάρει η οικογένεια αλλά και η πολιτεία για την πρόληψη αυτής της σύγχρονης επιδημίας;
Η αιτία της παχυσαρκίας στα παιδιά αποδίδεται σε γενετικά και περιβαλλοντικά αίτια. Συνήθως οφείλεται σε συνδυασμό τους. Πολύ σπάνια το αίτιο της είναι κάποια παθολογική οργανική κατάσταση. Τα τελευταία χρόνια αυτό που έχει αλλάξει ιδιαίτερα είναι τα λεγόμενα “περιβαλλοντικά αίτια”. Το σπιτικό φαγητό έχει γίνει πια πολυτέλεια και το οικογενειακό τραπέζι υφίσταται μόνο ως εορταστική συνήθεια. Τα παιδιά μένουν αρκετές ώρες μόνα στο σπίτι, οι γονείς είναι υποαπασχολημένοι και η λύση του ταχυφαγείου ή του delivery είναι αρκετά συχνή. Τα σνακ, τα αναψυκτικά και οι διαφόρων τύπων λιχουδιές γίνονται, μέσω της διαφήμισης, όλο πιο ελκυστικά και προσιτά στα Ελληνόπουλα και η μεσογειακή διατροφή τείνει να είναι πιο συχνή στα μοδάτα εστιατόρια της Νέας Υόρκης, παρά στο μέσο ελληνικό σπιτικό…
Κι ενώ η καθημερινή πρόσληψη τροφής είναι όλο και πλούσια σε ζάχαρη και κορεσμένα λιπαρά, η καθημερινή σωματική άσκηση είναι όλο και λιγότερη τις τελευταίες δεκαετίες. Τα παιδιά δαπανούν το μεγαλύτερο μέρος του καθημερινού ελεύθερου χρόνου τους βλέποντας τηλεόραση ή παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια. Η σωματική άσκηση, με τη μορφή ελεύθερου παιχνιδιού ή οργανωμένης αθλητικής δραστηριότητας, είναι απόλυτα περιορισμένη στο πλαίσιο που επιτρέπει το ασφυκτικό καθημερινό πρόγραμμα όλων των μελών της οικογένειας.
Οι επιπτώσεις της παχυσαρκίας στην υγεία των παιδιών μας είναι ιδιαίτερα σοβαρές. Περιορίζεται άμεσα η κινητικότητα και η σωματική αντοχή τους, είναι πιο ευπαθή σε λοιμώξεις, έχουν συχνότερα ορθοπεδικά προβλήματα. Άμεση συνέπεια του υπερβολικού βάρους είναι τα ψυχολογικά προβλήματα που έχουν τα παχύσαρκα παιδιά, που συχνά γίνονται εύκολος στόχος των πειρακτικών σχολίων των συνομήλικων τους… Ένα παχύσαρκο παιδί κινδυνεύει να γίνει ένας παχύσαρκος έφηβος κι αργότερα ένας παχύσαρκος ενήλικας με πολλά προβλήματα υγείας. Η υπερλιπιδαιμία, ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, η λιπώδης διήθηση του ήπατος, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ορισμένες μορφές νεοπλασιών, παθήσεις των αρθρώσεων, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια είναι κάποια από τα σοβαρότερα..Η μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης είναι στατιστικά επιβεβαιωμένη στα παχύσαρκα άτομα.
Τι μπορεί να γίνει;
Η λύση στο πρόβλημα της παχυσαρκίας τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες είναι σύνθετο και δύσκολο. Δεν είναι θέμα μόνο να πιέσουμε και να πείσουμε τα παιδιά να μην τρώνε πολύ. Είναι ένα πρόβλημα που για να λυθεί απαιτεί την παρέμβαση των γονέων, του σχολείου και της πολιτείας,. Η θεραπεία της παιδικής παχυσαρκίας ξεκινά από την πρόληψη της.
Το καθημερινό διαιτολόγιο του παιδιού πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες του σε θερμίδες και να είναι ισορροπημένο σε πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και λίπη. Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι απαραίτητα σε καθημερινή βάση. Καλό είναι οι τροφές που περιέχουν κενές θερμίδες, όπως γλυκά, τσιπς, αναψυκτικά κ.λ.π να καταναλώνονται πολύ αραιά. Οι διάφορες τροφές και λιχουδιές να μην λειτουργούν ποτέ ως επιβράβευση στα παιδιά, ούτε ως μέτρο πίεσης. Κι ας μην ξεχνάμε ότι δεν είναι εύκολο να αλλάξουν οι διατροφικές συνήθειες ενός παιδιού αν δεν αλλάξουν οι διατροφικές συνήθειες όλης της οικογένειας!
Το παιχνίδι και η άθληση είναι σημαντικός παράγοντας για την πρόληψη της παχυσαρκίας και χρειάζεται να ενθαρρυνθεί από την ίδια την οικογένεια. Περιορίζουμε στο ελάχιστο το χρόνο που το παιδί είναι μπροστά στην τηλεόραση ή παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια.
Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος των σχολικών κυλικείων. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι τροφές που προσφέρουν είναι πλούσιες σε ζάχαρη και κορεσμένα λιπαρά. Γίνεται ήδη σημαντική προσπάθεια, ως πρόληψη και πολιτική υγείας να αντικατασταθούν πολλά από τα τρόφιμα αυτά με φρούτα και άλλα υγιεινά σνακ.
Οι γονείς που το παιδί τους αντιμετωπίζει πρόβλημα παχυσαρκίας καλό είναι να συμβουλευτούν τον παιδίατρο ή τον οικογενειακό τους ιατρό και με την βοήθεια του ειδικού να ακολουθήσουν ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα τροποποίησης διατροφικής συμπεριφοράς και άσκησης. Με ψυχραιμία, αποφεύγοντας τις ακραίες λύσεις και τις αυτοσχέδιες διαιτητικές προσεγγίσεις, σίγουρα θα έχουν πολύ θετικά αποτελέσματα.
Dr Έρρικα Παπαβενετίου MD, Msc, GP
ΚΑΘΕ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΦΕΡΕΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΙΣΤΟΤΟΠΟ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ
